نویسنده: حمید وثیق زاده انصاری
منبع: راسخون




 
آسم برونشیال با علائمی نظیر خس خس سینه، سرفه، تنگی نفس و احساس فشار بر قفسه‌ی سینه به صورت متناوب توصیف می‌گردد. در این مقاله به بررسی اجمالی علائم و درمان آسم برونشیال می‌پردازیم.
آسم نوعی بیماری التهابی نایژه‌ها یا راه‌های هوایی ریه‌ها می‌باشد. هنگامی که شخصی دچار حمله‌ی آسمی می‌گردد، ماهیچه‌های پیرامون این راه‌های هوایی منقبض می‌‌شوند و مخاط راه‌های هوایی متورم می‌گردد. حمله‌ی آسمی در اغلب موارد همراه با افزایش تولید ماده‌ی مخاطی است که موجب انسداد راه‌های هوایی می‌گردد. این سه فرآیند در مجموع موجب کاهش حجم هوای عبوری از نایژه‌ها و در نتیجه تنگی نفس و سایر علائم مربوطه می‌شوند.
به منظور افتراق آسم از بیماری‌های دیگر نظیر آسم قلبی که در اثر بیماری قلبی علائمی مشابه آسم ایجاد می‌گردد، آسم برونشیال جایگزین آسم به کار می‌رود.
حساسیت‌ها و آسم غالباً هم زمان با یکدیگر رخ می‌دهند. در بعضی افراد، مواد حساسیت ‌زا نظیر دانه‌ی گرده یا گرد و غبار می‌تواند سبب تحریک آسم شود. بیشترین احتمال ابتلا به آسم در افرادی است که مبتلا به بیماری‌های حساسیتی هستند نظیر کسانی که از اگزمای مکرر یا تب یونجه رنج می‌برند. این نوع آسم اغلب آسم حساسیتی نامیده می‌شود.

علائم

در برخی افراد آسم بیماری کم اهمیت، جزئی و محدود به تنگی نفس متناوب و دوره‌ای است. اما در گروهی دیگر، آسم ممکن است شدید باشد و زندگی فرد را به مخاطره بیاندازد، به صورتی که می‌تواند مانع از رسیدن اکسیژن به ریه‌ها شود. علائم و نشانه‌های رایج آسم برونشیال عبارتند از:

-تنگی نفس
-خس خس سینه
-سرفه، به خصوص در شب
-احساس فشار، درد و تنگی قفسه سینه
-مشکلات خواب

این موارد رایج‌ترین علائم می‌باشند، اما گاهی ممکن است علائمی که کمتر رایج هستند نظیر تنفس سریع، خستگی، کاهش تمرکز، و عدم توانایی ورزش کردن نیز مشاهده گردند.

علت‌ها

در آمریکا بیش از بیست میلیون نفر از آسم رنج می‌برند و این در حالی است که علائم آسم ممکن است به طور ناگهانی ظاهر گردد. به نظر می‌رسد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی فرد را برای ابتلا به آسم مستعد می‌کند. افراد در خطر ابتلا به آسم می‌باشند اگر:

-در خانواده‌ی آن‌ها سابقه‌ی ابتلا به آسم وجود دارد
-مبتلا به بیماری حساسیتی می‌باشند
-سیگار مصرف می‌کنند یا در معرض دود سیگار می‌باشند
-در معرض آلاینده‌ها، دود اگزوز وسایل نقلیه یا مه دود و هوای آلوده به بخار و دود می‌باشند
-در معرض مواد شیمیایی نظیر کودها یا پاک کننده‌های قوی خانگی هستند
-چاق هستند
-هنگام تولد وزن پایین داشتند یا پیش از موعد و نارس متولد شده‌اند

هوای سرد و رطوبت بالا نیز در افزایش احتمال ابتلای فرد به آسم نقش دارند.

انواع اسم و محرک‌ها

انقباض نایژه‌ها ممکن است توسط شماری از عوامل داخلی و خارجی تحریک گردد، موارد زیر برخی از معمول‌ترین و رایج‌ترین محرک‌ها بر حسب نوع آسم می‌باشند:
آسم آلرژیک – شایع‌ترین نوع آسم است و رایج‌ترین محرک‌های آن مواد حساسیت زا می‌باشند نظیر:

●دانه‌ی گرده
●پروتئین‌های جانوری (شما ممکن است در معرض سلول‌های مو یا پوست جانوران باشید)
●هیره‌‌های موجود در گرد و غبار و سوسک‌های حمام
●گرد و غبار
●کپک
●دود سیگار
●برخی عطرها، اسپری‌ها یا مواد آرایشی
●آلاینده‌های هوا

آسم ورزشی – انقباض نایژه‌ها در اثر ورزش یا آسم ورزشی، هنگامی به کار می‌رود که فرد تنها در زمان انجام حرکات ورزشی دچار علائم آسم گردد. همچنین در افرادی که از انواع دیگر آسم رنج می‌برند، ورزش کردن ممکن است موجب تشدید علائم گردد، بنابراین فعالیت فیزیکی شدید نیز به عنوان یک محرک در نظر گرفته می‌شود.
آسم سرفه‌ای - در افرادی که از سکته مغزی رنج می‌برند، سرفه‌ی خشک یا به عبارتی سرفه بدون خلط یا مخاط، یک علامت اولیه است که ندرتاً همراه با سایر علائم آسم می‌باشد. آسم سرفه‌ای می‌تواند تبدیل به آسم کلاسیک با علائم خاص خود گردد.
آسم شغلی – قرار گرفتن در معرض مواد خاص به مدت طولانی ممکن است سبب ایجاد آسم در فرد گردد، و هنگامی که این تماس در محیط شغلی خاصی رخ می‌دهد، آسم شغلی نامیده می‌شود. برخی از محرک‌هایی که فرد ممکن است در محیط شغلی خود در معرض آن‌ها قرار گیرد عبارتند از:

●محلول یا بخار آمونیاک
●هیدروکلریک اسید
●گوگرد دی اکسید
●انواع خاصی از رزین‌ها یا صمغ‌ها و پلاستیک‌ها
●آرد
●پودر حاصل از دستکش‌های لاتکس
● سخت کننده‌های رنگ
●پروتئین‌های جانوری

آسم دارویی – داروهایی که ممکن است سبب تحریک آسم گردند شامل موارد زیر می‌باشند:

● مسکن‌ها یا ضد التهاب‌های غیر استروئیدی نظیر ایبوپروفن، آسپیرین یا ناپروکسن
●بتا بلاکرها
● ‌مهارکننده‌های سیستم رنین آنژیوتانسین
آسم شبانه – در بسیاری از بیماران آسمی تشدید علائم آن‌ها در شب یا هنگامی که می‌خوابند، گزارش شده است. برخی از محرک‌های در ارتباط با آسم شبانه عبارتند از:
●خوابیدن به پشت
● تهویه مطبوع
● رفلاکس معده
●افزایش تولید خلط یا موکوس در شب

آسم عفونی – عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی نظیر برونشیت، سینوزیت، سرماخوردگی یا آنفلونزا ممکن است محرک ایجاد آسم در برخی افراد گردد.

محرک‌های دیگر

●غذاهای حاوی سولفیت نظیر ماهی، تخم مرغ‌ها، آجیل، گندم، سبوس و غیره
●شراب
●عطرها
● دود سیگار یا گازهای شیمیایی
● آلاینده‌ها، مه دود یا گرد و غبار
● هیجانات شدید
● سندرم پیش از قاعدگی

پیشگیری

علائم، محرک‌ها و شدت بیماری آسم از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است. بنابراین، شما می‌بایستی به منظور تعیین بهترین برنامه‌ی درمانی برای خود، با پزشکتان همکاری نمایید. اگرچه برخی اقدامات می‌تواند از حمله‌ی آسمی پیشگیری نماید، به موارد زیر توجه نمایید:

●محرک‌های آسم خود را مشخص کنید و از آن‌ها دوری نمایید.
● سعی کنید هرچه بیشتر درباره‌ی آسم، داروها و درمان‌های اورژانسی مطالعه کنید و آن‌ها را به خاطر بسپارید.
●به طور منظم از پیک فلومتر برای تعیین کیفیت حرکت آزادانه‌ی هوا در بدن خود و یا بررسی کارکرد داروها، استفاده کنید.
●به توصیه‌های پزشک خود عمل نمایید.
● هرگونه تغییر در علائم خود را سریعاً به پزشک گزارش نمایید.
● در صورت مشاهده‌ی عوارض جانبی ناشی از مصرف داروهای تجویز شده، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
●اگر در حال گذراندن دوره‌ی درمانی خود هستید، قبل از شروع هرگونه فعالیت فیزیکی دشوار، داروی آرام بخش کوتاه اثر خود را مصرف کنید.

داروها

بیماری آسم، مانند آلرژی، نوعی بیماری مزمن است و درمان برپایه‌ی به حداقل رساندن علائم است. داروهایی مورد استفاده برای درمان آسم در دو گروه قرار می‌گیرند:
کنترل کننده‌ها - داروهای ضد التهابی مانند کورتیکواستروئیدهای استنشاقی در این گروه قرار دارند. این داروها از طریق کاهش حساسیت راه‌های هوایی عمل می‌کنند. این داروها حتی اگر علائم از بین رفتند، می‌بایستی هر روز مصرف شوند، در غیر این صورت ممکن است التهاب دوباره ظاهر شود.
داروهای آرام بخش - این داروها برای کاهش یا برطرف کردن علائم یک حمله‌ی آسمی به کار می‌روند. متسع کننده‌های نایژه‌ها در این گروه قرار می‌گیرند و از طریق برطرف کردن انقباض عضلات راه‌های هوایی عمل می‌کنند و موجب بهبودی تنفس می‌گردند.
این دو گروه از داروها اغلب همراه با یکدیگر مصرف می‌شوند و در غالب استنشاق کننده‌ها یا دستگاه‌های نبولایزر که دارو را به سرعت به ریه‌ها می‌رسانند، تجویز می‌گردند. از آنجایی که داروهای آسم ممکن است دارای عوارض جانبی باشند، پزشک شما درمان را با کمترین مقدار ممکن دارو شروع خواهد کرد و به تدریج آن را افزایش می‌دهد و یا اینکه دارو را تغییر خواهد داد.
آسم یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در آمریکا است و شیوع آن به خصوص در کودکان در حال افزایش است. با وجود آنکه بیماری مزمن است اما قابل کنترل است و سخص مبتلا می‌‌تواند با پیگیری برنامه‌ی درمانی به دقت، به زندگی طبیعی خود ادامه دهد.